امامزاده شاهعبدالعظیم حسنی
تهیه و تنظیم: محمدصادق کربلایی
تذکر: مقاله حاضر تلفیقی از مقالات مختلف اینترنی است.
ولادت
حضرت عبدالعظیم حسنی، در چهارم ربیع الثانی سال 173هجری در شهر مدینه چشم به جهان گشود. ایشان فرزند عبداللّه بن علی، از نوادگان امام حسن مجتبی (ع) بود که نسبتش با چهار واسطه به آن حضرت می رسید
عبدالعظیم، از دانشمندان شیعه و از راویان حدیث ائمه معصومین (ع) و نیز از چهره های بسیار محبوب و مورد اعتماد، نزد اهل بیت عصمت و طهارت (ع) به شمار می رفت. دوران وی، گر چه عصر حاکمیت عباسیان و ایجاد خفقان و سخت گیری نسبت به شیعیان بوده است، ولی
مدافعان دین و حافظان مکتب که روایات امامان را ثبت و نقل می کردند، نقش عمده ای در پاسداری و صیانت از فرهنگ والای اهل بیت (ع) داشتند و این بزرگوار نیز یکی از سنگربانان عقیده تابناک تشیع محسوب می شود که در حفظ و انتشار سخنان ائمه اطهار، سخت کوشا بود و ستایش های فراوان ائمه (ع) از وی، نشان دهنده شخصیت والای علمی و معنوی وی می باشد
http://ahlolbait.com/article/2741/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DB%8C-%D8%B9
تشکیک در تاریخ تولد و وفات
آیت الله رضا استادی در مجله نور علم معتقد است که قدیمیترین منبعی که تاریخ تولد و وفات عبدالعظیم حسنی را ذکر کرده کتاب نور الآفاق نوشته جواد شاه عبدالعظیمی (م۱۳۵۵ق) است. استادی با کنار هم گذاشتن مطالب متعددی از این کتاب نتیجه میگیرد بسیاری از گفتههای او فاقد استناد و بلکه ساختگی است. یکی از همین سخنان ساختگی، تاریخ تولد و وفات حضرت عبدالعظیم حسنی است که از کتاب او به چند کتاب دیگر نیز راه یافته است.1 چند سال بعد از انتشار مقاله استادی، رسول جعفریان پژوهشگر تاریخ اسلام خلاصهای از تحقیقات استادی را منتشر کرد.2
http://fa.wikishia.net/view/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85_%D8%AD%D8%B3%D9%86%DB%8C#.D8.AA.D8.B4.DA.A9.DB.8C.DA.A9_.D8.AF.D8.B1_.D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE_.D8.AA.D9.88.D9.84.D8.AF_.D9.88_.D9.88.D9.81.D8.A7.D8.AA
علت سفر حضرت به ایران
سادات و علویّون در زمان او در بدترین وضع به سر می بردند .حضرت عبدالعظیم علیه السّلام نیز از كینه و دشمنی خلفا در امان نبود و بارها تصمیم به قتل آن حضرت گرفتند و گزارشهای دروغ سخن چینان را بهانه این سختگیری ها قرار می دادند، در چنین دوران دشوار و سختی بود كه حضرت عبدالعظیم علیه السّلام به خدمت حضرت امام هادی علیه السّلام رسید و عقاید دینی خود را بر آن حضرت عرضه كرد ، حضرت امام هادی علیه السّلام او را تأیید فرموده و فرمودند: تو از دوستان ما هستی .
دیدار حضرت عبدالعظیم علیه السّلام در سامرا با حضرت امام هادی علیه السّلام به خلیفه گزارش داده شد و دستور تعقیب و دستگیری وی صادر گشت، او نیز برای مصون ماندن از خطر ، خود را از چشم مأموران پنهان می كرد و در شهرهای مختلف به صورت ناشناس رفت و آمد می كرد و شهر به شهر می گشت تا به ری رسید و آنجا را برای سكونت انتخاب كرد. علّت این انتخاب به شرایط دینی و اجتماعی ری در آن دوره بر می گردد كه وقتی اسلام به شهرهای مختلف كشور ما وارد گشت و مسلمانان در شهرهای مختلف ایران به اسلام گرویدند، از همان سالها ری یكی از مراكز مهمّ سكونت مسلمانان شد و اعتبار و موقعیّت خاصّی پیدا كرد . زیرا سرزمینی حاصلخیز و پرنعمت بود، عمرسعد هم به طمع ریاست یافتن بر ری در حادثه جانسوز كربلا، حضرت حسین بن علی علیه السّلام را به شهادت رساند. در ری هم اهل سنّت و هم از پیروان اهل بیت علیهم السّلام زندگی می كردند و قسمت جنوبی و جنوب غربی شهر ری بیشتر محلّ سكونت شیعیان بود .
حضرت عبدالعظیم علیه السّلام به صورت یك مسافر ناشناس ، وارد ری شد و در محلّه ساربانان در كوی سكّة الموالی به منزل یكی از شیعیان رفت، مدّتی به همین صورت گذشت . او در زیرزمین آن خانه به سر می برد و كمتر خارج می شد ، روزها را روزه می گرفت و شبها به عبادت و تهجّد می پرداخت، تعداد كمی از شیعیان او را می شناختند و از حضورش در ری خبر داشتند و مخفیانه به زیارتش می شتافتند، امّا می كوشیدند كه این خبر فاش نشود و خطری جانِ حضرت را تهدید نكند .
پس از مدّتی، افراد بیشتری حضرت عبدالعظیم علیه السّلام را شناختند و خانه اش محلّ رفت و آمد شیعیان شد، نزد او می آمدند و از علوم و روایاتش بهره می گرفتند و عطر خاندان عصمت علیهم السّلام را از او می بوئیدند و او را یادگاری از امامان خویش می دانستند و پروانه وار گردِ شمعِ وجودش طواف می كردند .
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=358506
تعبیر علما و صاحبان اندیشه درباره حضرت
«صاحب ابن عباد» در وصف علم سیدالکریم بیان کرده که روایت کرده ابوتراب رویانی که گفت شنیدم از ابوحماد رازی که میگفت وارد شدم بر حضرت امام علیالنقی (ع) در «سُرّ مَن رای»، پس سؤال کردم از آن حضرت جملهای از مسائل حلال و حرام خود و جواب فرمود مسائل مرا؛ سپس حضرت فرمود ای حماد هرگاه مشکل شد بر تو چیزی از امور دینت، پس سوال کن آن را از عبدالعظیم ابن عبدالله حسنی و سلام مرا به او برسان. همچنین امام هادی(ع) فرمود: «اگر زیارت میکردی قبر عبدالعظیم حسنی را که نزد شماست، هر آینه مثل کسی بودی که امام حسین (ع) را زیارت کرده باشد
مرحوم میرزا حسین نوری محدث قرن اخیر در کتاب مستدرک الوسائل، صفحه 614 نام و معروفیت سیدالکریم را به امانت و راستگویی و درستکاری و اهل زهد و عبادت بودن دانست و از قول حضرت ابوالحسن الهادی (ع) پاداش زیارت او را بهشت به شمار آورد
مرحوم کجوری در «روح و ریحان» از قول سید مرتضی علم الهدی، حدیث عرض دین آن حضرت را نقل کرد
و امام علامه مجلسی در «هدیة الزائرین»، صفحه 546 از مزارات معلوم و مشهور، مرقد منور حضرت عبدالعظیم (ع) را در مقابل شجره ری ذکر کرده است. شیخ صدوق نیز در کتاب «صفات الشیعه» از امام هادی (ع) نقل کرده که به حضرت عبدالعظیم (ع) فرمودند:انت ولینا حقا: تو به حقیقت از دوستان و یاران ما هستی و در کتاب «ثواب الاعمال» صفحه 92 از محاسن حدیثی او یاد کرده و صاحب محاسن وی را رضی قلمداد کرده است
شیخ طوسی در رجال خود حضرت عبدالعظیم (ع) را از اصحاب امام هادی (ع) ذکر کرد و در پایان نام او را به «رضیالله عنه» یاد کرد
میرداماد، فیلسوف بزرگ در راشحه خامسه از کتاب «رواشح السماویه» بیان کرده که است که طریق عبدالعظیم حسنی (ع) حسن شمرده میشود چرا که اهل حدیث و علما رجال بوده است. حضرت هادی (ع) به او گفت که تو به حق از دوستان ما هستی این فرمایش امام جامع ترین تعریف درباره حضرت عبدالعظیم (ع) با در نظر گرفتن شرافت، نسب و عظمت خانوادگی اوست
http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13940510000516
زیارت حضرت عبدالعظیم
دربارة زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی (علیهالسّلام) جای شک و تردید نیست که از سوی امام معصوم (علیهالسّلام) برای اصل زیارت وی توصیه شده است، لذا از وظایف اخلاقی و دین ما محسوب میشود که به زیارت آن بزرگوار بشتابیم و از فیض زیارت وی بیش از پیش بهرمند گردیم.
در بیانی «مرحوم محدث قمی رحمه الله» از امام معصوم روایت میکند، پاداش زیارت حضرت عبدالعظیم (علیهالسّلام) را بهشت معین فرموده است 3 4
و همچنین جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه قمی رحمه الله ، که در قرن چهارم هجری میزیست، با واسطة علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی رحمه الله ، و محمد بن یحیی عطار قمی رحمه الله ، که همگان از رجال بزرگ علم حدیث و از ثقات بودهاند، 5 6 7 از قول مردی از «ری» روایت کردهاند، که گفته است:
من به هنگام بازگشت از کربلاء در شهر سامراء به حضور امامهادی (علیهالسّلام) رسیدم، آن حضرت فرمود: کجا بودهای؟
گفتم: از زیارت حضرت سید الشهدا (علیهالسّلام) بر میگردم
آن حضرت فرمود: اَما انَّکَ لَوْ زُرْتَ قَبْرَ عَبْدُالْعَظیم عنْدَکُمْ، لَکُنْتَ کَمَنْ زارَ الْحُسَیْنَ علیه السّلام 8 9 10
اما اگرتو، قبر حضرت عبدالعظیم (علیهالسّلام) را که نزد خود شماست زیارت میکردی، مثل کسی بودی که حضرت امام حسین (علیهالسّلام) را زیارت کرده باشد.
برابری با زیارت امام حسین
در احادیث اهل بیت «عليهمالسلام»، فضایل، آثار و برکات فراوانی برای زیارت امام حسین علیهالسلام بیان شده است، مانند: آمرزیده شدن گناهان، دعای فرشتگان، دعای اهل بیت «عليهمالسلام» طولانی شدن عمر، افزوده شدن روزی، زدوده شدن اندوه، شادی دل، تبدیل شدن بدیها به خوبی ها، تبدیل شدن شقاوت به سعادت، و برخورداری از حق شفاعت. همچنین در شماری از احادیث، فضیلت زیارت امام حسین علیهالسلام بیشتر از حج و حتی طبق برخی از احادیث، ثواب آن، بیش از هزار حج و هزار عمره است.11 12
مقصود از برابری زیارت
مسئله این است که براساس حدیث یاد شده، آیا زیارت حضرت عبدالعظیم علیهالسلام به طور مطلق می تواند جایگزین زیارت امام حسین علیهالسلام شود و یا در شرایط خاصی، از چنین فضلیتی برخوردار است؟ در یک جمله، آیا برابری زیارت عبدالعظیم علیهالسلام و زیارت امام حسین علیهالسلام مطلق است و یا مقید؟ بی تردید، مقصود امام هادی علیهالسلام در حدیث یاد شده، این نیست که از فضایل زیارت امام حسین علیهالسلام بکاهد و یا در بیان فضیلت حضرت عبدالعظیم علیهالسلام مبالغه نماید. بنابراین، در پاسخ به سؤالی که مطرح شد، می توان گفت: برابری فضیلت زیارت عبدالعظیم علیهالسلام و امام حسین علیهالسلام مقیّد است به فضای سیاسی ویژه ای که پیروان اهل بیت «عليهمالسلام» درآن مقطع تاریخی درآن زندگی می کردند، در زمانی که اختناق شدیدی جهان اسلام را فراگرفته بود و جامعه تشیع در دوران زمامداری افرادی مانند: متوکّل، مُعتّز و معتمد عباسی، سخت ترین دوران های تاریخیِ خود را سپری میکرد. در چنین شرایطی، امام هادی علیهالسلام به منظور پیشگیری از خطرهایی که از طرف حکومتهای وقت، شیعیان را تهدید می کرد، فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم را با زیارت امام حسین علیهالسلام برابر دانسته است. به تعبیری روشن تر، زیارت حضرت عبدالعظیم علیهالسلام برای کسانی که آمادگی خطرپذیری برای زیارت امام حسین علیهالسلام را داشته باشتند، پاداشی معادل زیارت آن حضرت دارد و حرم حضرت عبدالعظیم علیه السّلام شعبه ای از حرم سیدالشهدا علیهالسلام است. و این خود، فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبدالعظیم در نزد اهل بیت «عليهمالسلام» است. و این خود، فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبدالعظیم در نزد اهل بیت «عليهمالسلام» و عظمت معنوی ایشان است
حکمت برابری
برابری فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت سالار شهیدان هرچند در شرایط ویژه، بیتردید بدون حکمت نیست. شاید نتوان به حکمت آن پی برد؛ لیکن راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید در شخصیت علمی، عملی و جهادی آن بزرگوار، جستوجو کرد. در میان امام زادگان، شخصیت های بزرگی وجود دارند؛ اما درباره هیچ یک از آنها نقل نشده و حداقل به ما نرسیده که زیارتش با زیارت سیدالشهدا برابری کند. بنابراین، حضرت عبدالعظیم علیهالسلام باید از خصوصیات و مقامی برخوردار باشد که از مرقد مطهرش نور حرم حسینی ساطع گردد و شمیم دل انگیز سیّدالشهدا از آن استشمام شود. گفتنی است که احادیث دیگری نیز در فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم علیهالسلام نقل شده اند، مانند آنچه از شهید ثانی در تعلیقه خلاصة الاقول علامه حلّی از امام رضا علیهالسلام نقل شده که فرمود: هر کس قبر عبدالعظیم را زیارت کند، بر خدا لازم می شود که که او را داخل بهشت کند.13 14
و در حدیث دیگری از آن امام آمده که فرمود: هرکس نمی تواند مرا زیارت کند، برادرم عبدالعظیم حسنی را در ری زیارت کند.
لیکن این احادیث، علاوه بر ارسال و ضعف سند، از نظر تاریخی نیز مورد خدشهاند؛ زیرا حضرت عبدالعظیم علیهالسلام سال ها پس از شهادت امام رضا علیهالسلام زنده بوده است، مگر این که بگوییم از اخبار غیبیه امام رضا علیهالسلام هستند
جایگاه و مقام
از مطالعة تاریخ زندگانی حضرت عبد العظیم (علیهالسّلام) این مطلب روشن میشود که او نسبت به ائمه زمان (علیهمالسّلام) خود اخلاص و اعتقاد کاملی داشته و به محضر سه نفر از ائمه معصومین (علیهمالسّلام) رسیده و از آن بزرگواران نقل حدیث کرده است. از اخبار منقوله به طور وضوح استفاده میگردد که وی مورد علاقه و محل اعتماد و اطمینان حضرات ائمه اطهار (علیهمالسّلام) بوده است. فرمایشات حضرت امام رضا (علیهالسّلام) در پیامیکه توسط ایشان برای شیعیان فرستادهاند، خود شاهدی روشن برای اثبات این موضوع و حدیث «عرض دین» او خدمت امامهادی (علیهالسّلام) و تصدیق آن حضرت اعتقادات حضرت عبد العظیم (علیهالسّلام) را، دلیلی بزرگ بر ایمان و قداست و عقیدة ثابت او به ائمه هدی (علیهمالسّلام) و مذهب حنیف جعفری میباشد.
حضرت عبد العظیم (علیهالسّلام) در زمان خود، دارای موقعیتی بس عظیم داشت. وی با بزرگان شیعه و روات درجه اول ارتباط کامل داشته و با عده کثیری از اصحاب حضرت امام صادق و امام کاظم و امام رضا (علیهمالسّلام) معاصر و هم نشین بود... هشام بن حکم، ابنابیعمیر، علی بن جعفر (علیهمالسّلام) ،(حالات این امامزاده واجب التعظیم مفصّلاً در جلد اول این کتاب، که مربوط به زندگانی امامزادگان مدفون در استان قم میباشد، نگاشته شده است.) حسن ابن محبوب، که از مشایخ او هستند، دلیل بارزی است که وی دارای مقام رفیع و ارجمندی بوده، و با این گونه اشخاص که از خواص اصحاب حضرت امام صادق و امام موسی بن جعفر (علیهمالسّلام) بودند، مجالست داشته است.علمای رجال و فقهای بزرگ، حضرت عبدالعظیم (علیهالسّلام) را در کتب خود آورده و او را توصیف و تمجید کردهاند، و همگان او را به خلوص عقیده و صفای باطن و اعتقاد صحیح و راسخ ستوده و معرفی مینمایند. 15 16 17 18 19 20
عظمت معنوی
مهم ترین نشانه عظمت معنوی و مقامات باطنی حضرت عبدالعظیم علیهالسلام برابری فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار، با فضیلت زیارت سیّدالشهداء است. شیخ المحدّثین، صدوق، از محمد بن یحیی عطّار – که یکی از اهالی ری است – این گونه نقل کرده که: خدمت امام هادی علیهالسلام رسیدم. ایشان فرمود: «کجا بودی ؟» گفتم: حسین بن علی علیهالسلام را زیارت کردم. امام هادی علیهالسلام فرمود: أما إنّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِالعَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیهالسلام . 21 بدان که اگر قبر عبدالعظیم را در شهر خودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی علیهالسلام را زیارت کرده باشد. برای توضیح این روایت و تبیین عظمت معنوی حضرت عبدالعظیم علیهالسلام ، باید موضوعات: فضیلت زیارت امام حسین علیهالسلام و مقصود از برابری زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت امام حسین علیهالسلام و حکمت آن، بررسی گردند.
http://www.wikifeqh.ir/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85_%D8%AD%D8%B3%D9%86%DB%8C_(%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85)
کرامتی از کرامات حضرت عبد العظیم حسنی
از منبع موثّقی نقل است یکی از تّجار بازار تهران را مشکلی پیش آمد، روزی با یکی از همکارانش مشکل خود را در میان گذاشت، همکار او گفت برای حلّ گرفتاری خود به حضرت عبد العظیم علیه السّلام متوسّل شو، وی گفت به آن حضرت نیز متوسّل گردیدم و مشکل برطرف نشد، همکار او گفت مشکل توسّط حضرت عبد العظیم علیه السّلام حلّ شدنی است؛ ولی تو با اخلاص متوسّل نگردیده ای. حال بنشین تا سرگذشت خود را که تا کنون برای کسی نگفته ام برایت باز گو نمایم.
من سال های گذشته ورشکسته شدم، بطوری که جهت معاش روزانه خود با تنگنا روبرو گردیدم و تصمیم گرفتم جهت رفع گرفتاری به حضرت عبد العظیم علیه السّلام متوسّل شوم، برای این کار نذر کردم چهل هفته پی در پی سحر پنج شنبه پیاده به زیارت آن حضرت بروم، 39 هفته سپری شد، هفته چهلم فرارسید که مواجه با زمستان بود و روز چهارشنبه بعد از ظهر برف شدیدی باریدن گرفت، غروب که به منزل رسیدم برف تبدیل به کولاک شده بود و زمین تا زانوهایم پر از برف بود، عیالم که از قضیه با خبر بود پرسید مگر امشب به زیارت نمی روی، آخر هفته است، گفتم در این برف و بوران خود آقا هم راضی نیست، انشا ا... هفته دیگر. آن شب زود به خواب رفتم، در عالم رویا دیدم بر روی ریل ماشین دودی به طرف شهر ری می روم، به مقبره شیخ صدوق (ره) رسیدم آنجا وضو گرفته و دو رکعت نماز خواندم و به سمت حرم حضرت عبد العظیم علیه السّلام حرکت کردم، از خواب برخواستم شب از نیمه گذشته بود تصمیم خود را گرفته آماده حرکت شدم، عیالم گفت: چطور شد سر شب نرفتی و حالا که نیمه شب است و برف هم شدید تر شده! خواب را تعریف نموده و گفتم باید بروم حتیّ اگر به قیمت جانم باشد.
به راه افتادم مسیر حرکتم همان بود که در خواب دیدم روی ریل ماشین دودی، بعد ها به این نکته رسیدم که آن شب تنها راه رسیدن به شهر ری خط آهن بوده و الا رسیدن به حرم حضرت عبد العظیم علیه السّلام میسر نبود. راه را برروی ریل ادامه دادم تا به ابن باویه رسیدم، به تأسیّ از صحنه خواب وضو گرفتم دو رکعت نماز خواندم و بی درنگ به سمت حضرت عبد العظیم علیه السّلام حرکت کردم به حرم که رسیدم درب ها را تازه گشوده بودند و زمانی تا اذان صبح مانده بود، سرما و خستگی راه رمقم را گرفته و در گوشه حرم از هوش رفتم، در عالم خواب آقا سیّد الکریم علیه السّلام را دیدم کنار صندوق ایستاده، روی مبارک خود را به سمت من کرد و پرسید، چه مشکلی پریشانت ساخته؟
قصّه خود را عرض کردم دست به میان شال کمرش برد و دستمال گره زده ای را به کف دستم نهاد و فرمود این را سرمایه کسب حلال کن انشا ا... مشکلت حلّ شود دستمال را گرفتم به یکباره همه چیز محو شد. صدای موذن مرا از خواب بیدار کرد. و تنها چیزی که از آن رؤیا باقی مانده بود دستمال گره زده در دستم بود، باز کردم دوازده عدد سکّه یک قرانی داخل آن بود برخواستم وضو گرفتم نماز صبح را بجا آورده، با خوشحالی به سمت تهران براه افتادم. آن دوازده سکّه را به این کسب زدم و به سرنوشتی که توشاهد آن هستی رسیدم.
http://www.hawzah.net/fa/Article/View/93411
آثار علمی حضرت عبدالعظیم علیه السلام
مرحوم نجاشی درکتاب رجال خود که با موضوع « مؤلّفان شیعه » تألیف شده، از حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام نام برده و کتاب خطب امیرالمؤمنین علیه السّلام را به وی نسبت داده است.22
چه بسا سیّد رضی رحمة الله در تدوین نهج البلاغه از این کتاب استفاده کرده باشد و این کتاب از مصادر اصلی نهج البلاغه باشد ! نجاشی در پایان شرح حال حضرت عبدالعظیم علیه السّلام ، سند خودش را به روایات ایشان ، از طریق استادش ابن نوح ، به حضرت عبدالعظیم می رساند 23
شیخ طوسی نیز درکتاب الفهرست خود که موضوع آن ، معرّفی مؤلّفان و مصنّفان شیعه است از حضرت عبدالعظیم نام می برد و می گوید : « له کتاب » . سپس سند خودش را به احمد بن ابی عبدالله برقی می رساند که او از حضرت عبدالعظیم علیه السّلام نقل حدیث می کند 24
صاحب بن عباد نیز در احوال حضزت عبدالعظیم علیه السّلام ، عبارت : « له کتاب یسمسه کتاب یوم و لیلة » را آورده است 25
وفات یا شهادت
بر پایه گزارش نجاشی و صاحب بن عبّاد ، حضرت عبدالعظیم علیه السّلام در اثر بیماری و به مرگ طبیعی از دنیا رفته است . 26 هنگامی که بدن شریفش را برای غسل دادن برهنه کردند ، در جیب ایشان ورقه ای یافت شد که در آن ، نسب ایشان تا امیرمؤمنان علیه السّلام نوشته شده بود 27
لیکن در کتاب الشجرة المبارکة در باره سبب وفات حضرت عبدالعظیم علیه السّلام آمده:
و قتل بالری و مشهده بها معروف و مشهور 28
حضرت عبدالعظیم در ری کشته شده و مزار او در آن جا معروف و مشهور است
همچنین در کتاب المنتخب طریحی آمده:
قیل : و ممن دفن حیا من الطالبین عبدالعظیم الحسنی بالری 29
گفته شده از جمله کسانی که از خاندان علی بن ابی طالب زنده به گور شده ، عبدالعظیم حسنی در ری است
در گزارش دیگری به کتاب مشجّرات ابن معیه ، نسبت داده شده که ایشان را با زهر، به شهادت رسانده اند 30
درباره گزارش های یاد شده ، چند نکته قابل توجّه است:
1. گزارش صاحب بن عبّاد و نجاشی ، معتبر و مربوط به قرن چهارم و پنجم هجری است . بنابراین در تعارض با گزارش های متأخّر ، بر آنها تقدم دارد
2. گزارش های یاد شده نشان می دهند که ظاهراً تا قرن پنجم هجری ، موضوع شهادت حضرت عبدالعظیم مطرح نبوده است ، وگرنه در این گزارش ها به آن اشاره می شد
3. در صورتی که بتوانیم بر گزارش کتاب الشجره المبارکه اعتماد کنیم ، جمع میان این گزارش و گزارش مشجرات ابن معیّه و نیز گزارش منابع معتبر یاد شده ، این است که ایشان در اثر مسموم شدن ، بیمار شده و به شهادت رسیده است
4. با عنایت به پیشینه خانوادگی حضرت عبدالعظیم علیه السّلام و قیام علویان در طبرستان ، در صورتی که زمامداران فاسد بنی عبّاس از مخفیگاه ایشان در ری آگاه می شدند ، قطعاً ایشان را به شهادت می رساندند ، و بعید نیست در اثر کثرت رفت و آمد با ایشان در مدّت حضورشان در ری ، به این موضوع پی برده باشند
5. تشبیه زیارت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام به زیارت امام حسین علیه السّلام می تواند قرینه ای بر شهادت ایشان باشد
بنابراین ، هر چند دلیل قاطعی بر شهادت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام در دست نیست ، لیکن دلیل محکمی بر نفی شهادت ایشان نیز وجود ندارد ؛ بلکه با توجّه به نکته سوم ، چهارم وپنجم ، پذیرفتن اصل شهادت بعید نیست
مدفن حضرت عبدالعظیم علیه السّلام با اشاره پیامبر صلّی الله علیه و آله وسلّم
بر پایه گزارش صاحب بن عبّاد ( 326-385 ق )31 شب وفات حضرت عبدالعظیم علیه السّلام یکی از شیعیان ری در عالم رؤیا ، پیامبر خدا صلّی الله علیه وآله و سلّم را دید که به او فرمود : «مردی از فرزندان مرا فردا از سکة الموالی می آورند و در باغ عبدالجبّار بن عبدالوهّاب ، در کنار درخت سیب ، دفن خواهند کرد» . آن شخص نزد صاحب باغ رفت تا آن درخت و مکان آن را بخرد . صاحب باغ به او گفت : این درخت و مکانش را برای چه می خواهی ؟ او جریان رؤیای خود را بازگو کرد . صاحب باغ گفت : من هم چنین خوابی دیده ام و بدین جهت ، محل این درخت و همه این باغ را وقف سادات و شیعیان کرده ام که اموات خود را در آن دفن کنند. 33
بنابراین گزارش ، با عنایت به این که باغ های آن دوران ، معمولاً بسیار بزرگ بوده ، می توان حدس زد که تا شعاع قابل توجّهی در اطراف مرقد مطهّر حضرت عبدالعظیم علیه السّلام وقف دفن سادات و پیروان اهل بیت علیه السّلام بوده است
http://abdulazim.com/ar/node/1253#portlet-mosts-visited
اقتباس
http://ahlolbait.com (1
http://fa.wikishia.net (2
http://www.tebyan.net (3
http://www.farsnews.com (4
http://www.wikifeqh.ir (5
http://www.hawzah.net (6
http://abdulazim.com (7
ارجاعات
1- مجله نور علم شماره ۵۰-۵۱ ص ۲۹۷-۳۰۱
2- انتقادهای رسول جعفریان درباره دو تاریخ ساختگی
3- قمی، عباس، سفینه البحار، ۲، ص۱۲۱.
4- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۵۶۵.
5- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الروات، ج۱، ص۱۵۸ و ۵۷۴.
6- اردبیلی، محمد بن علی، جامع الروات، ج۲، ص۲۱۳.
7- اردستانی، زندگانی عبدالعظیم، ص۲۰۸.
8- بن قولویه، ابوالقاسم، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص۳۲۱.
9- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۹۹، ص۲۶۸.
10- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، ص۱۰۳۶ و
11- انشنامه امام حسین علیهالسلام، ج۱۱ (فصل سوم و چهارم از بخش سیزدهم)
12- انشنامه امام حسین علیهالسلام، ج۱۱، ص۱۰۱-۱۱۱ (پژوهش درباره ارزش زیارت امام حسین علیهالسلام)
13- حاشیة الشهید الثانی علی خلاصة الأقوال، ص۱۹۱، ح۲۸۹.
14- مجموعه مقالات کنگره حضرت عبدالعظیم حسنی علیهالسلام ، ج۳، ص۴۲ (مقاله «زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی علیهالسلام»، رضا استادی
15- قمی، عباس، منتهی الآمال، ج۱، ص۴۶۱.
16- زندگانی چهارده معصوم، ص۱۰۴۳
17- عطاردی، زندگانی حضرت عبدالعظیم، ص۲۴
18- رازی، زندگانی حضرت عبد العظیم، ص۳
19- شریفرازی، محمد، اختران فروزان ری و طهران، ص۱۵.
20- عالمیدامغانی، محمد علی، شاگردان مکتب ائمه ۳، ص۴.
21- ثواب الاعمال، شیخ صدوق، ص۱۲۴، ح۱.
22- رجال النجاشی : ج2 ص66 ش 651
23- رجال النجاشی : ج2ص67ش651
24- الفهرست : ص193ش548
25- شناخت نامه حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام و شهرری / مجموعه رساله های خطّی و سنگی : ص 21 ( رساله « رسالة فی فضل عبدالعظیم علیه السّلام صاحب بن عبّاد)
26- رجال النجاشی : ج2 ص67 ش651 ، شناخت نامه حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام و شهرری / مجموعه رساله های خطّی و سنگی : ص22( رسالة « رسالة فی فضل عبدالعظیم علیه السّلام »، صاحب بن عبّاد
27- ر. ک : ص 11
28- الشجرة المبارکة ، فخر رازی ( م 606 ق) : ص64 ( از منشورات کتاب خانه آیة الله مرعشی ) . گفتنی است که هر چند برخی به استناد یاد نکردن فخر رازی از این کتاب در سیاهه آثارش ، در انتساب این کتاب به وی تردید کرده اند ، لیکن نسخه های خطّی کتاب ، در انتساب آن به فخر رازی ، صراحت دارند و متن آن نیز نشان می دهد که مؤلّف ، دانشمندی کاملاً آگاه به انساب خاندان رسالت بوده است و به همین دلیل ، نسب شناسان ، آن را در شمار منابع معتبر علم انساب یاد می کنند .
29- المنتخب ، طریحی : ص 7 . گفتنی است که بسیاری از گزارش های این کتاب ، ضعیف و نادرست اند و لذا منفردات آن ، قابل اعتماد نیستند
30- شناخت نامه حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السّلام و شهرری / مجموعه کتاب ها و رساله ها : ص141(«زندگانی حضرت عبدالعظیم و امام زادگان مجاور»، محمد رازی شریف ).
31- گفتنی است که این گزارش ، با اندکی تفاوت در رجال النجاشی (372-450ق) نیز آمده ، و متن حاضر ، برگرفته از هر دو منبع است
32- رجال النجاشی : ج2 ص66-67ش 651 ؛ شناخت نامه حضرت عبدالعظیم علیه السّلام و شهرری / مجموعه رساله های خطّی و سنگی : ص22 (رساله «رسالة فی فضل عبدالعظیم علیه السّلام»، صاحب بن عبّاد).