Notice: Undefined offset: 53 in /home/shiaac/public_html/libraries/src/Access/Access.php on line 608

Notice: Trying to get property 'rules' of non-object in /home/shiaac/public_html/libraries/src/Access/Access.php on line 608

Notice: Undefined offset: 53 in /home/shiaac/public_html/libraries/src/Access/Access.php on line 613

Notice: Trying to get property 'rules' of non-object in /home/shiaac/public_html/libraries/src/Access/Access.php on line 613

التوحید

مؤلف:
 ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی، معروف به شیخ صدوق (م 381 ه.ق) 

زندگی نامه:

شیخ صدوق (ره) از عالمان دینی شیعه در قرن چهارم هجری قمری است. وی بر اثر دعای حضرت بقیه الله (عج) متولد گردید.تاریخ دقیق ولادت وی مشخص نیست، اما آنچه از کتاب وی، کمال الدین، و کتاب غیبت شیخ طوسی استفاده می‌شود این است که وی پس از مرگ محمد بن عثمان عَمْری، دومین نائب خاص امام زمان(عج) و در اوائل نیابت خاصه ابوالقاسم حسین بن روح، نزدیک به سال 305 ه.ق متولد شده است. برخی گفته اند که تولد وی بعد از سال 305 ه.ق می باشد، و برخی سال 311 ه.ق را به عنوان سال تولد وی ذکر نموده اند. تولد و طفولیت وی در شهر مقدس قم بود.

شیخ صدوق قریب به سیصد کتاب تصنیف نموده که برخی از آنها عبارتند از:

من لا یحضره الفقیه، عیون اخبار الرضا (ع)، معانی الاخبار، الخصال، اکمال الدین و اتمام النعمه، علل الشرایع و الاحکام و الاسباب، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، التوحید، الاعتقادات و...
وی در سنه 381 ه.ق وفات نمود و در «ری» قریب به شاهزاده عبدالعظیم مدفون شد. 

معرفی اجمالی کتاب: 

این اثر مشهور به «توحید الصدوق» یا «توحید ابن بابویه» است.

شیخ صدوق درباره انگیزه نگارش این كتاب می گوید: «امری كه موجب گشت تا این كتاب را به رشته تحریر درآوردم، این بود كه دیدم برخی از مخالفان به علمای شیعه نسبت تشبیه و جبر می دهند. دلیل آن ها روایاتی بود كه در كتاب های شیعه دیده بودند و با ناآگاهی از معانی و تفسیر آن ها، معانی غلط برای آن ها بیان می كردند و با این كار چهره مذهب ما را در برابر مردم، زشت و ناپسند نشان می دادند. من هم به قصد قربت به درگاه الهی اقدام به نگارش این كتاب در توحید و نفی تشبیه و جبر نمودم».

این کتاب در موضوع توحید به معنای عام آن، مشتمل است بر بیان وحدانیت ذات الاهی و بیان صفات ثبوتی و سلبی، ذاتی و فعلی و نسبت آنها با ذات الاهی و حدوث و قدم، و نیز قضا و قدر و جبر و تفویض و مسائل و عناوین مرتبط با جبر و اختیار.

مباحث اخیر (قضا و قدر و جبر و تفویض و مسائل و عناوین مرتبط با جبر و اختیار) در دوره های بعد، ذیل عنوان افعال الاهی { برای نمونه رجوع کنید به تجرید الاعتقاد، ص 197 به بعد، چاپ محمد جواد حسینی جلالی، قم، 1407 ه.ق }، و در دوره متاخر تر و در حال حاضر عموما ذیل عنوان عدل الهی در کتاب های اعتقادی بحث می شود {برای نمونه رجوع کنید به علامه حلی، الباب الحادی عشر؛ مطهری، عدل الهی}. به نظر می رسد شیخ صدوق در به کارگیری این معنای اصطلاحی توحید از «کتاب التوحید» کلینی در کافی (ج1، ص167-72) الگو گرفته است. حال آنکه ابن خزیمه (متوفای 311 ه.ق) مؤلف کتاب التوحید که معاصر کلینی است، مباحث قضا و قدر و جبر و اختیار را در «کتاب القدر» خود (ج1، ص11) آورده است.

این کتاب مشتمل بر 67 باب می باشد.

وضعیت نشر:

این كتاب، به زبان عربی توسط انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، با تحقیق سید هاشم حسینی تهرانی در سال 1398 ق، به قطع وزیری چاپ شده است.

شرح‌های متعددی بر این کتاب نگاشته شده مانند:

۱- شرح قاضی محمد سعید قمی شاگرد فیض کاشانی ، که در سال ۱۰۹۹ به رشته تحریر درآمده است.
۲- شرح سید نعمت الله جزایری
۳- شرح فارسی مولی محمد باقر سبزواری

تهیه شده در معاونت پژوهش (واحد علمی سایت)