بررسی توسل در آیات و روایات

بررسی توسل در آیات وروایات 

تهیه و تنظیم: روح الدین مهدوی خواه

تذکر: مقاله حاضر تلفیقی از مقالات مختلف اینترنتی

مقدمه :

توسل و عشق وافر به پيامبر اكرم - صلي الله عليه وآله - و اهل بيت ايشان - عليهم السلام- از امتيازات خاص فرهنگ تشيع به شمار مي رود كه ريشه در آيات نوراني وحي و فرمايشات معصومين - عليهم السلام- دارد. در نظر شيعه نبي مكرّم اسلام - صلي الله عليه وآله - و اهل بيت ايشان وسائط فيض الهي هستند كه خداوند از طريق ايشان بركات خويش را بر بشر مي فرستد و اين وساطت هم در زمينه تكوين و هم در زمينه تشريع و هدايت بشر است و از طرف ديگر

حيات و ممات ايشان يكسان است؛ از اين رو تمسّك و توسل به اين انوار پاك در دنيا باعث وساطت اين بزرگواران نزد پروردگار و حل شدن مشكلات با افاضه الهي و موجب شفاعت آنها در قيامت مي‎گردد و كسي كه قدم در راه اطاعت از دستورات آنها بنهد رستگار خواهد شد ما در این مقاله اول از مفهوم شناشی توسل صحبت می کنیم بعد از طریق آیات وروایات توسل را مورد بررسی قرار دادیم درادامه جواب دو سوال داده شده در آخرهم سیره وروش توسل بزرگان دین روبیان کردیم چون که اختلاف نظر بین این مساله وجود داشت لذا ما را بر آن داشت که در مورد توسل از طریق آیات وروایات وسیره بزرگان تحقیق کنم چون که ممکن است مورد سوال خیلی از افراد جامعه باشد دراین مقاله به این سوال می خواهیم برسیم که آیا توسل از طریق آیات وروایات قابل اثبات است وچند سوال فرعی 1) آیا توسل به اهل بیت(علیهم السلام) نیز از مصادیق وسیله ای است که باید برای تقرب به خدا به دست آورد؟ 2)  آیا دعا کردن واستغاثه به غیر خدا شرک نیست ؟3)  سیره وروش بزرگان در طریقه توسل چگونه بوده است ؟

مفهوم شناسی توسل :

توسل در لغت

 

توسل در لغت به معنای انجام دادن کاری برای تقرب به یک چیز یا شخص است(1) (2) (3) (4) 

 

توسل در اصطلاح

 

توسل در اصطلاح به این معناست که انسان در هنگام دعا و استغاثه، به درگاه الاهی چیزی عرضه کند که واسطه پذیرش توبه و اجابت دعای او و بر آورده شدنِ درخواستش باشد، مانند صفات و اسمای الهی یا نام پیامبر اکرم و دعای آن حضرت یا نام اولیای عظیم الشأن و فرشتگان 

http://wikifeqh.ir/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84

توسل به اهل بیت( علیهم السلام) در آیات: 

1. خداوند متعال در آیه 35 سوره مبارکه مائده می فرماید:یأ یها الذین ءامنوا اتقوا الله و ابتغوا إ لیه الوسیلة و جهدوا فى سبیله لعلكم تفلحون اى كسانى كه ایمان آورده اید پرهیزگارى پیشه كنید و وسیله اى براى تقرب به خدا انتخاب نمائید و در راه او جهاد كنید باشد كه رستگار شوید.

حقیقت توسل در این آیه روى سخن به افراد با ایمان است و به آنها سه دستور براى رستگار شدن داده شده نخست میگوید: اى كسانى كه ایمان آورده اید: تقوا و پرهیزگارى پیشه كنید.(یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله ).سپس دستور میدهد كه وسیله اى براى تقرب به خدا انتخاب نمائید (و ابتغوا الیه الوسیلة ).و سرانجام دستور به جهاد در راه خدا میدهند (و جاهدوا فى سبیله ). و نتیجه همه آنها این است كه در مسیر رستگارى قرار گیرید. (لعلكم تفلحون ).موضوع مهمى كه در این آیه باید مورد بحث قرار گیرد دستورى است كه درباره انتخاب وسیله در این آیه به افراد با ایمان داده شده است .وسیله در اصل به معنى تقرب جستن و یا چیزى كه باعث تقرب به دیگرى از روى علاقه و رغبت میشود مى باشد. بنابراین وسیله در آیه فوق معنى بسیار وسیعى دارد و هر كار و هر چیزى را كه باعث نزدیك شدن به پیشگاه مقدس پروردگار میشود شامل میگردد كه مهمترین آنها ایمان به خدا و پیامبر اكرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و جهاد و عبادات همچون نماز و زكات و روزه و زیارت خانه خدا و همچنین صله رحم و انفاق در راه خدا اعم از انفاقهاى پنهانى و آشكار و همچنین هر كار نیك و خیر میباشد.

 همانطور كه على (علیه السلام ) در نهج البلاغه فرموده است : 

«ان افضل ما توسل به المتوسلون الى الله سبحانه و تعالى الایمان به و برسوله و الجهاد فى سبیله فانه ذروة الاسلام ، و كلمة الاخلاص ‍ فانها الفطرة و اقام الصلاة فانها الملة ، و ایتاء الزكاة فانها فریضة واجبة و صوم شهر رمضان فانه جنة من العقاب و حج البیت و اعتماره فانهما ینفیان الفقر و یرحضان الذنب ، و صلة الرحم فانها مثراة فى المال و منساة فى الاجل ، و صدقة السر فانها تكفر الخطیئة و صدقة العلانیة فانها تدفع میتة السوء و صنائع المعروف فانها تقى مصارع الهوان ...»یعنى : بهترین چیزى كه به وسیله آن میتوان به خدا نزدیك شد ایمان به خدا و پیامبر او و جهاد در راه خدا است كه قله كوهسار اسلام است ، و همچنین جمله اخلاص (لااله الا الله ) كه همان فطرت توحید است ، و بر پا داشتن نماز كه آئین اسلام است ، و زكوة كه فریضه واجبه است ، و روزه ماه رمضان كه سپرى است در برابر گناه و كیفرهاى الهى ، و حج و عمره كه فقر و پریشانى را دور میكند و گناهان را میشوید، و صله رحم كه ثروت را زیاد و عمر را طولانى مى كند، انفاقهاى پنهانى كه جبران گناهان مینماید و انفاق آشكار كه مرگهاى ناگوار و بد را دور میسازد و كارهاى نیك كه انسان را از سقوط نجات مى دهد.و نیز شفاعت پیامبران و امامان و بندگان صالح خدا كه طبق صریح قرآن باعث تقرب به پروردگار میگردد، در مفهوم وسیع توسل داخل است ، و همچنین پیروى از پیامبر و امام و گام نهادن در جاى گام آنها زیرا همه اینها موجب نزدیكى به ساحت قدس پروردگار میباشد حتى سوگند دادن خدا به مقام پیامبران و امامان و صالحان كه نشانه علاقه به آنها و اهمیت دادن به مقام و مكتب آنان میباشد جزء این مفهوم وسیع است .و آنها كه آیه فوق را به بعضى از این مفاهیم اختصاص داده اند در حقیقت هیچگونه دلیلى بر این تخصیص ندارند، زیرا همانطور كه گفتیم وسیله در مفهوم لغویش به معنى هر چیزى است كه باعث تقرب میگردد.لازم به تذكر است كه هرگز منظور این نیست چیزى را از شخص پیامبر یا امام مستقلا تقاضا كنند، بلكه منظور این است با اعمال صالح یا پیروى از پیامبر و امام ، یا شفاعت آنان و یا سوگند دادن خداوند به مقام و مكتب آنها (كه خود یكنوع احترام و اهتمام به موقعیت آنها و یك نوع عبادت است ) از خداوند چیزى را بخواهند این معنى نه بوى شرك مى دهد و نه بر خلاف آیات دیگر قرآن است و نه از عموم آیه فوق بیرون مى باشد

از آیات دیگر قرآن نیز به خوبى استفاده میشود كه وسیله قرار دادن مقام انسان صالحى در پیشگاه خدا و طلب چیزى از خداوند به خاطر او، به هیچ وجه ممنوع نیست و منافات با توحید ندارد، 

2. در آیه 64 سوره نساء مى خوانیم :و لو انهم اذ ظلموا انفسهم جائوك فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول لوجدوا الله توابا رحیما : اگر آنها هنگامى كه به خویشتن ستم كردند (و مرتكب گناهى شدند) به سراغ تو مى آمدند و از خداوند طلب عفو و بخشش میكردند و تو نیز براى آنها طلب عفو مى كردى ،خدا را توبه پذیر و رحیم مى یافتند.

3. و نیز در آیه 97 سوره یوسف مى خوانیم : هنگامی که برادران یوسف او را در چاه افکندند و او تنها و غریب در ته چاه تاریک قرار گرفت، به دعا و مناجات پرداخت. در این هنگام، جبرئیل نزد یوسف آمد و گفت: اگر دوست داری از چاه خارج شوی، این دعا را بخوان:

اَللَّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُک بِاَّنَ لَک الْحَمْدُ لا اِلَهَ اِلّا اَنْتَ الْمَنّانُ بدیعُ السمواتِ وَ الْاَرْضِ ذُوالْجَلالِ وَ الْاِکرامِ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ اَنْ تَجْعَل لی عَمّا اَنا فیه خَرَجاً وَ مَخْرَجاً.

خدایا! من [فقط] از تو تقاضا می کنم؛ که حمد و ستایش برای توست، معبودی جز تو نیست، تویی که بر بندگان نعمت می بخشی، آفریننده آسمان ها و زمینی و صاحب جلال و اکرامی. تقاضا می کنم که بر محمد و آل او درود فرستی و گشایشی و نجاتی از آنچه در آن هستم، بر من قرار دهی.او این دعا را خواند و نجات یافت.(5) 

4. در آیه 114 سوره توبه نیز موضوع استغفار ابراهیم در مورد پدرش آمده كه تاثیر دعاى پیامبران را درباره دیگران تایید میكند و همچنین در آیات متعدد دیگر قرآن این موضوع منعكس است 

5. در سوره بقره آیه 60 در مورد حضرت موسی می خوانیم که :وَإِذِ اسْتَسْقَی مُوسَی لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِب بِّعَصَاک الْحَجَرَ فَانفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَیناً قَدْ عَلِمَ کلُّ أُنَاسٍ مَّشْرَبَهُمْ کلُواْ وَاشْرَبُواْ مِن رِّزْقِ اللَّهِ وَلاَ تَعْثَوْاْ فِی الأَرْضِ مُفْسِدِینَ. و هنگامی که موسی برای قوم خود در پی آب برآمد، گفتیم: «با عصایت بر آن تخته سنگ بزن!» پس دوازده چشمه از آن جوشیدن گرفت، [به گونه ای که] هر قبیله ای [آن را] آبشخور خود را می دانست [و گفتیم:] «از روزی خدا بخورید و بیاشامید و[لی] در زمین سر به فساد برمدارید».

در تفاسیر اهل بیت(ع) آورده اند که چون تشنگی بر بنی اسرائیل غالب شده بود و بیم هلاکت می رفت، حضرت موسی(ع) دست به دعا برداشت و گفت: «الهی! بِحَقِّ مُحَمَّدٍ سَیدِ الْاَنْبیاء وَ بِحَقِّ عَلی سَیدِ الْاوْصِیاءِ وَ بِحَقِّ فاطِمَة سَیدة النِساءِ وَ بِحَقِّ الْحَسَنِ سَیدِ الْاَوْلیا وَ بِحَقِّ الْحُسَینِ اَفْضَلِ الشُهَداء وَ بِحَقِّ عِتْرَتِهِم وَ خُلَفائِهِم سادَةِ الْاَزْکیا»، پروردگارا! به حق محمد سرور انبیاء و به حق علی سرور اوصیاء و به حق فاطمه سرور زنان عالم و به حق حسن سید اولیاء و به حق حسین افضل شهیدان و به حق خاندان و جانشینانشان که پاک ترین سروران هستند که این بندگان تشنه را آب دهی!

و خداوند بزرگ به واسطه مقام این خاندان عصمت، دعای حضرت موسی(ع) را اجابت فرمود. (6) 

 

توسل و روایات:

از روایات متعددى كه از طرق شیعه و اهل تسنن در دست داریم ، نیز به خوبی استفاده میشود كه توسل به آن معنى كه در بالا گفتیم هیچگونه اشكالى ندارد، بلكه كار خوبى محسوب میشود، این روایات بسیار فراوان است و در كتب زیادى نقل شده و ما به عنوان نمونه به چند قسمت از آنها كه در كتب معروف اهل تسنن مى باشد اشاره مى كنیم 

1. در كتاب وفاء الوفاء تالیف دانشمند معروف سنى سمهودى چنین میخوانیم كه : مدد گرفتن و شفاعت خواستن در پیشگاه خداوند از پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) و از مقام و شخصیت او، هم پیش از خلقت او مجاز است و هم بعد از تولد و هم بعد از رحلتش ، هم در عالم برزخ ، و هم در روز رستاخیز، سپس روایت معروف توسل آدم را به پیامبر اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) از عمر بن خطاب نقل كرده كه : آدم روى اطلاعى كه از آفرینش پیامبر اسلام در آینده داشت به پیشگاه خداوندچنین عرض كرد: یا رب اسئلك بحق محمد لما غفرت لى . خداوندا به حق محمد (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) از تو تقاضا میكنم كه مرا ببخشى . سپس حدیث دیگرى از جماعتى از راویان حدیث از جمله نسائى و ترمذى دانشمندان معروف اهل تسنن به عنوان شاهد براى جواز توسل به پیامبر در حال حیات نقل میكند كه خلاصه اش این است : مرد نابینائى تقاضاى دعا از پیامبر براى شفاى بیماریش كرد،پیغمبر به او دستور داد كه چنین دعا كند:اللهم انى اسئلك و اتوجه الیك بنبیك محمد نبى الرحمة یا محمد انى توجهت بك الى ربى فى حاجتى لتقضى لى اللهم شفعه فى .خداوندا من از تو به خاطر پیامبرت پیامبر رحمت تقاضا میكنم و به تو روى مى آورم اى محمد! بوسیله تو به سوى پروردگارم براى انجام حاجتم متوجه مى شوم خداوندا او را شفیع من ساز.سپس در مورد جواز توسل به پیامبر )صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) بعد از وفات چنین نقل میكند كه مرد حاجتمندى در زمان عثمان كنار قبر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) آمد و نماز خواند و چنین دعا كرد.« اللهم انى اسئلك و اتوجه الیك بنبینا محمد (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) نبى الرحمة ، یا محمد انى اتوجه بك الى ربك ان تقضى حاجتى .» خداوندا من از تو تقاضا میكنم و بوسیله پیامبر ما محمد (صلى اللّه علیه وآله و سلّم ) پیغمبر رحمت به سوى تو متوجه مى شوم ، اى محمد من بوسیله تو متوجه پروردگار تو مى شوم تا مشكلم حل شود. بعدا اضافه میكند چیزى نگذشت كه مشكل او حل شد

2. نویسنده كتاب التوصل الى حقیقة التوسل كه در موضوع توسل بسیار سختگیر است 26 حدیث از كتب و منابع مختلف نقل كرده كه جواز این موضوع در لابلاى آنها منعكس است ، اگر چه نامبرده سعى دارد كه در اسناد این احادیث خدشه وارد كند،ولى واضح است كه روایات هنگامى كه فراوان باشند و به حد تواتر برسند جائى براى خدشه در سند حدیث باقى نمی ماند و روایاتى كه در زمینه توسل در منابع اسلامى واردشده است ما فوق حد تواتر است و از جمله روایاتى كه نقل مى كند این است كه : ابن حجر مكى در كتاب صواعق از امام شافعى پیشواى معروف اهل تسنن نقل می كند كه به اهل بیت پیامبر توسل می جست و چنین می گفت : «آل النبى ذریعتى و هم الیه وسیلتى ارجو بهم اعطى غدا بید الیمین صحیفتى» خاندان پیامبر وسیله منند آنها در پیشگاه او سبب تقرب من مى باشند امیدوارم به سبب آنها فرداى قیامت نامه عمل من به دست راست من سپرده شود.و نیز از بیهقى نقل می كند كه در زمان خلافت خلیفه دوم یک سال قحطى شد بلال به همراهى عده اى از صحابه بر سر قبر پیامبر آمد و چنین گفت یا رسول الله استسق لامتك ... فانهم قد هلكوا...اى رسول خدا! از خدایت براى امتت باران بخواه ... كه ممكن است هلاك شوند.حتى از ابن حجر در كتاب الخیرات الحسان نقل می كند كه امام شافعى در ایامى كه در بغداد بود به زیارت ابو حنیفه می رفت و در حاجاتش به او متوسل مى شد! و نیز در صحیح دارمى از ابى الجوزاء نقل می كند كه یک سال در مدینه قحطى شدیدى واقع شد، بعضى شكایت به عایشه بردند، او سفارش كرد كه بر فراز قبر پیامبر روزنه اى در سقف ایجاد كنند تا به بركت قبر پیامبر از طرف خدا باران نازل شود، چنین كردند و باران فراوانى آمد!. در تفسیر آلوسى قسمتهاى زیادى از احادیث فوق را نقل كرده و پس از تجزیه و تحلیل طولانى و حتى سختگیرى درباره احادیث فوق در پایان ناگزیر به اعتراف شده و چنین مى گوید: بعد از تمام این گفتگوها من مانعى در توسل به پیشگاه خداوند به مقام پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نمى بینم چه در حال حیات پیامبر و چه پس از رحلت او، و بعد از بحث نسبتا مشروحى در این زمینه ، اضافه می كند توسل جستن به مقام غیر پیامبر در پیشگاه خدا نیز مانعى ندارد به شرط اینكه او حقیقتا در پیشگاه خدامقامى داشته باشد.و اما در منابع شیعه موضوع به قدرى روشن است كه نیاز به نقل حدیث ندارد.

3. عبدرى قيروانى ، از بزرگان مالكيه (متوفاى 731) گفته است :

كسى كه به زيارت حضرت رسول رود و به ساحت او متوسل و پناهنده شود و حاجت بخواهد، مايوس نخواهد شد ؛ چرا كه آن حضرت ، شافع مشفع است و توسل به او موجب ريزش و آمرزش گناهان مى شود. هركس درآستان آن حضرت بايستد و به او متوسل شود. خداوند را بخشنده و مهربان خواهد يافت (7) 

4. قسطلانى در كتاب (المواهب اللدنيه ) گفته است :

زائر پيامبر اكرم ، سزاوار است كه دعا و تضرع و استغاثه و تشفع و توسل بسيار داشته باشد. استغاثه ، طلب يارى و پناه جويى است . فرقى نمى كند كه به لفظ استغاثه باشد، يا توسل ، يا تشفع و توجه،  توجه هم به معناى آن است كه انسان در پى يك موجه و آبرومند و صاحب جاه و منزلت برود و توسل جويدتا به يك مقام بالاتر از او دسترسى پيدا كند. (8) 

5. زرقانى  نيز نوشته است: 

زائر پيامبر (ص ) به آن حضرت توسل جويد و در توسل به او، از خداوند به جاه و مقام وى مسالت كند، چرا كه توسل به حضرتش كوههاى گناه و بارهاى سنگين معاصى را فرو مى ريزد، بركت شفاعت او و عظمتش در پيشگاه پروردگار، در حدى است كه هيچ گناهى ياراى ماندن در برابرش نيست . هركس غیر اين عقيده را داشته باشد، محرومى است كه خداوند، چشم بصيرتش را كور كرده و دلش را به گمراهى كشانده است . آيا مخالف اين عقيده ، اين آيه را نشنيده است . (ولو انهم اذ ظلموا انفسهم …) تا آخر آيه (9) 

http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=934&articleID=821685

http://www.sibtayn.com/fa/index.php?option=com_content&view=article&id

http://mohadeseborojerd.kowsarblog.ir/?p=66871&more=1&c=1&tb=1&pb=1

http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3282/7786/98900/%D8%AA%D9%

 

 

 

سوال:

ممکن است برای انسان این سوال پیش بیایید که آیا توسل به اهل بیت(علیهم السلام) نیز از مصادیق وسیله ای است که باید برای تقرب به خدا به دست آورد؟

قطعا اهل بیت(علیهم السلام) مایه تقرب به خدای تعالی و وسیله ای برای ما هستند که این مطلب به وضوح در آیات و روایات آمده است:

پاسخ این سوال در قرآن با کنار هم قرار دادن دو آیه روشن می شود:

قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی؛(10) بگو: من هیچ پاداشى از شما بر رسالتم درخواست نمى ‏كنم جز دوست‏داشتن نزدیكانم (اهل بیتم‏).

قُلْ ما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ؛ (11) بگو: هر اجر و پاداشى از شما خواسته‌‏ام براى خود شماست.

در آیه اول، رسول خدا (ص) محبت اهل بیت را به عنوان اجر طلب می کند و در آیه دوم، فایده این دوستی (اجر) تنها برای دوستداران اهل بیت شمرده شده است. بنابراین با کنار هم قرار دادن این دو آیه، روشن می شود که دوستی اهل بیت، منفعتی برای دوست داران آنهاست. که باعث تقرب به خدای متعال می شود.

اما در روایات موارد متعددی از توسل به اهل بیت(علیهم السلام) دیده می شود:

1. حضرت باقرعلیه السلام از پدرووی هم از جدش نقل میكند كه پیامبر اكرم فرمود: «كسى كه میخواهد بمن توسل جوید و كارى كند كه من روز قیامت شفاعتش را بنمایم ارتباط با اهل بیت من داشته باشد و آنها را مسرور كند.»

2. حضرت باقر علیه السّلام فرمود:  «روز قیامت كه‏ مى‌‏شود خداوند اولین و آخرین را جمع میكند یك منادى فریاد میزند هر كس در نزد پیامبر اكرم یك خوبى دارد از جاى حركت كند گروهى حركت می كنند می‌فرماید چه خوبى در نزد پیامبر دارید می گویند ما خانواده او را پس از درگذشتش مزیت می‌بخشیدیم و برتر می دانستیم بآنها گفته مى‏‌شود بروید میان مردم بگردید هر كس بشما خوبى كرده دست او را بگیرید و داخل بهشتش كنید.»

3. حضرت صادق فرمود: «هر كه با ما ارتباط داشته باشد با پیامبر ارتباط دارد و هر كه با پیامبر ارتباط داشته باشد با خدا ارتباط دارد.» (12) 

4. همچنین در روایت جالبی بحث توسل انبیاء (علیهم السلام) این گونه نقل شده است

از حضرت صادق علیه السّلام شنیدم میفرمود: مردى یهودى خدمت پیامبر اكرم رسید جلو ایشان ایستاد و با دقت به آن جناب نظر دوخته بود و به او فرمود چه درخواستى دارى گفت شما بهترى یا موسى بن عمران پیامبرى كه خدا با او سخن گفت و بر او تورات و عصا فرستاد و دریا را برایش شكافت و با ابر بر سرش سایه افكند.

پیامبر اكرم فرمود: براى شخص مكروه است كه خود را تعریف كند ولى من می‌گویم وقتى آدم دچار خطا شد توبه‏ اش باین شد كه گفت خدایا از تو درخواست میكنم بحق محمّد و آل محمّد مرا به بخشى خداوند او را بخشید.

نوح وقتى سوار كشتى شد و از غرق شدن ترسید گفت خدایا بحقّ محمّد و آل محمّد مرا از غرق نجات بخش خداوند او را نجات بخشید.

و اینكه ابراهیم هنگامى كه در آتش افكنده شد گفت: خدایا درخواست می‌كنم بحق محمّد و آل محمّد مرا نجات بخشى خداوند آتش را سرد واورا سالم قرار داد.

موسى موقعى كه عصایش را انداخت و در دل ترسید گفت: خدایا بحق محمّد و آل محمّد مرا در امان قرار ده خداوند فرمود نترس تو برتر و پیروزى، اى یهودى! اگر موسى مرا درك میكرد و بمن و نبوّتم ایمان نمى‌‏آورد ایمانش براى او سودى نمى‌‏بخشید و نه نبوّت برایش فایده داشت اى یهودى از ذریه من مهدى است موقعى كه ظهور كند عیسى بن مریم براى نصرت او مى‌‏آید جلوى عیسى می‌ایستد عیسى نماز پشت سرش میخواند(13) 

 

http://www.soalcity.ir/node/1871

نظریه بدعت دانستن وساطت پیامبران و ردّ آن

سوال:آیا دعا کردن واستغاثه به غیر خدا شرک نیست ؟

ابن تیمیّه دعا و استغاثه به درگاه غیرخدا را شرک خوانده و وساطت پیامبران و صالحان را در جلب منفعت و دفع ضرر بدعت دانسته است،(14) (15) ولی تأمل در آیات و احادیث نشان می‌دهد که توسل به اسباب و استمداد از اولیای الاهی با این فرض که اسباب مزبور، در فاعلیت از خود هیچگونه استقلالی ندارند و تنها خداوند فاعل مستقل است، به هیچ وجه مستلزم شرک نیست، زیرا در قرآن آیات متعددی وجود دارد که به موجب آنها انجام دادن کارهای بیرون از قدرت بشر یا غیرعادی به اولیا و انبیا نسبت داده شده است.(16) همچنین در آیات بسیاری مطرح شده که پیامبر اکرم یا سایر انبیا برای گناهکاران طلب آمرزش کرده‌اند(17) (18) (19) (20)  (21) (22) (23) (24)یا مؤمنان برای یکدیگر دعا کرده‌اند. 

بنابراین،هیچ مانعی نیست که خداوند در زمینه اجابت دعا و تقرب به او، مقام وساطت را به اولیا و مقربان درگاهش اعطا کند تا آنان واسطه جریان فیض الاهی به سوی بندگان باشند و این امر با توحید در عبادت، که پایه تعالیم پیامبران به شمار می‌رود، ناسازگار نیست. 

http://wikifeqh.ir/%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84

 

سیره وروش بزرگان در طریقه توسل 

اولياء‌ خدا خاضعانه، به محضر معصومين- عليهم السلام- متوسّل مي‎شدند و بركات و توفيقات بسياري را از اين طريق كسب مي‎نمودند. عشق و ارادت آنها به اين انوار پاك موجب عنايت آن بزرگواران به ايشان بوده و آنها را در طي مدارج معنوي و علمي رهمنون شده است. که ما در اینجا چند نمونهرا به عنوان  تبرک می آوریم.

1. علامه عبدالحسین امینی تبریزی

از ویژگی های اثرگذار و همیشگی علامه امینی، عشق و محبت کامل وی به خاندان عصمت و طهارت(ع) بود. هنوز صدای گریه ها و توسل ایشان در حرم امیرالمؤمنین، علی(ع) طنین انداز است. او به امامان معصوم(ع) بسیار متوسل می شد و هیچ گاه زیارت عتبات عالیات را ترک نمی کرد. هنگام ورود به حرم امامان(ع)، با صدای بلند می گریست و گریه ها و ناله هایش در رثای اهل بیت(ع) همگان را دگرگون می کرد. این حالت زمانی بیشتر اوج می گرفت که از مصیبت حضرت زهرا(س) یاد می شد.

زیارت جامعه کبیره را حفظ بود و پیوسته زیارت امین الله را می خواند و زیارتشان بیش از یک ساعت طول می کشید. زیارت حرم امام حسین(ع) را در شب های جمعه ترک نمی کرد. گاه نیز مسافت 78 کیلومتری نجف ـ کربلا را به همراه دوستانشان در مدت سه روز یا بیشتر با پای پیاده می پیمود و در طول راه، مردم روستاهای اطراف را ارشاد می کرد. 

تمام همتش بر این بود که حضرت علی(ع) و خاندانش را به مردم بشناساند. بازگشت علامه به نجف پس از دو سال سکونت در تبریز، تنها به دلیل عشق او به امامان معصوم(ع)، به ویژه امیرالمؤمنین، علی(ع) بود.

شیخ آقا بزرگ تهرانی در این زمینه می گوید:از خصوصیات علامه، محبت و ارادت کامل او به محمد و آل محمد(ص)، زبانزد همه است و می توان گفت الغدیر، اثری از آثار آن محبت هاست. در پرتو همین علاقه به اهل بیت(ع)، ایشان علاقه خاصی به شنیدن مصایب امام حسین(ع) و اصحابش دارند و به حقیقت، در مجلسی که ایشان حاضر است و ذکر مصیبت آل محمد(ص) می شود، گویا یکی از آل محمد(ص) در آن مجلس حاضر است(26) 

2. حضرت آيه الله العظمي بهاء الديني (ره):

ايشان سفارش مؤكّدي نسبت به توسّل به معصومين- عليهم السلام- و بالاخص حضرت زهرا (س) داشتند و مي فرمودند :«ما مي دانيم هر چه را كه حضرت فاطمه (س) امضا كند از نظر پيامبر و ائمه امضا شده است كه هيچ حرفي روي آن نيست (27) 

3. حضرت امام خميني (ره)

عشق و علاقه و توسّل حضرت امام به اهل بيت - عليهم السلام- زبانزد همه كساني است كه با ايشان ارتباط داشته‎اند. از جمله برنامه‎هاي امام در مدّت 15 سالي كه در نجف بوده‎اند، رفتن به زيارت اميرمؤمنان - عليهم السلام- سه ساعت از غروب گذشته در هر شب و خواندن زيارت جامعه و توسّل به اميرمؤمنان بوده است. ايشان در تمام زيارات مخصوص امام حسين - عليهم السلام- در اين مدّت از نجف به كربلا مي رفتند و در تهران هم كه بودند اين زيارات از راه دور انجام مي‎شد(28)

4. ملاصدرا (ره) 

اين فيلسوف بزرگ هنگامي كه در كهك اقامت داشت و به تحقيق و بررسي مسائل فلسفي مي‎پرداخت؛ گهگاه از كهك به قم مي‎آمد و براي حلّ مشكلات علمي از روح مقدّس حضرت معصومه- سلام الله عليها- استمداد مي‎جست، كه خود نيز در قسمتهائي از كتب خود به آن اشاره دارد(29)

5. آيه الله العظمي گلپايگاني (ره)

ايشان موقعي به بيماري سختي مبتلا مي‎شوند كه تشخيص پزشكان در ايران سرطان اثني عشر و يا لوزالمعده است و ايشان را براي عمل جراحي به انگلستان مي‎برند . در همان شب اوّل كه ايشان در بيمارستان بستري مي‎گردند، چنانچه روش ايشان در مشكلات سخت توسّل به معصومين- عليهم السلام- بوده، متوسّل به محضر ولي عصر(عج)‌ مي‎شوند صبح وقتي پزشك ايراني همراه ايشان به سراغ معظم له مي‎آيد، مي فرمايند: به پزشكان بگوئيد: فعلا دست نگه دارند و معاينه مجدّد بشود. وقتي علّت را جويا مي شوند مي فرمايد:« آقا امام عصر(عج)فرمودند كه من شفا پيدا كرده ام» و آزمايشات مجدّد نشان مي‎دهد اثري از سرطان در وجود ايشان نيست(30)

 

http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=9823&t=a

http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3282/7786/98900/%D8%AA%D9%

 

نتیجه:

موضوع مهمى كه از آیات وروایات فهمیده می شود دستورى است كه به افراد با ایمان درباره انتخاب وسیله داده شده است تا بتوان به وسیله آن به خدا نزدیك شد منظور این است که با اعمال صالح یا پیروى از پیامبر و اهل بیت ، یا سوگند دادن خداوند به مقام و مكتب آنها از خداوند چیزى را بخواهند، این معنى نه بوى شرك مى دهد و نه بر خلاف آیات قرآن و روایات است وبه هیچ وجه منافات با توحید ندارد کما اینکه سیره وروش بزرگان ما هم همینطور بوده است.

 

اقتباس از:

1. http://www.tebyan.net

2. http://www.sibtayn.com

3. http://mohadeseborojerd.kowsarblog.ir

4. http://www.soalcity.ir

5. http://wikifeqh.ir

6. http://www.hawzah.net 

7. http://www.andisheqom.com

 

 

 

ارجاعات:

(1)کتاب العین، ج۷، ص۲۹۸

(2) الصحاح، ذیل «وسل  

(3)  لسان العرب، ج۱۱، ص۷۲۴

(4)  تاج العروس، ذیل «وسل

(5)  محمد رحمتی شهرضا، گنجینه معارف، ص 222.

(6)الفین، ترجمه: وجدانی، ص 739

(7) المدخل )، ج 1 ص 258 ( (الغدير)، ج 5 ص 112.

(8)الغدير)، ج 5 ص 144.

(9) شرح (المواهب )، زرقانى ، ج 8 ص 317.

(10) (شوری/۲۳)

(11)(سباء/۴۷)

(12) بحار الانوار ج ۲۶ ص22)

(13)بحار الأنوار ، ج‏۲۶، ص: ۳۱.

(14) مجموعة الرسائل و المسائل، ج۱، ص۲۲ـ۲۳ 

(15) التوصل الی حقیقة التوسل المشروع و الممنوع، ص۱۷۹ـ۱۸۰]

(16)آل عمران/سوره۳، آیه۴۹.

(17) آل عمران/سوره۳، آیه۱۵۹   

(18)   ممتحنه/سوره۶۰، آیه۴.

(19) ممتحنه/سوره۶۰، آیه۱۲. 

(20) مریم/سوره۱۹، آیه۴۷    

(21) توبه/سوره۹، آیه۱۱۴ 

(22) نساء/سوره۴، آیه۶۴ [۸۷

(23) یوسف/سوره۱۲، آیه۹۷ 

(24) یوسف/سوره۱۲، آیه۹۸

(25) حشر/سوره۵۹، آیه۱۰

(26) نک: سید احمد حبیب نژاد، امین زمان، ص 38.

(27) سيري در آفاق (زندگينامة آية الله بهاء الديني) ـ ص 244 حسين حيدري كاشاني انتشارات تهذيب اوّل 1381.

(28) سيماي فرزانگان ـ ص 180 ، رضا مختاري ، دفتر تبليغات اسلامي ، 1374 ، چاپ هشتم..

(29) سيماي فرزانگان، ص197 به نقل از؛ «اسفار» الحكمة المتعالية في الاسفار الاربعة العقلية ، ج3 ،ص 312 و 313 ملاصدرا، 9 جلد چاپ سومّ بيروت داراحياء التراث العربي، ص 1981 م.

(30) تجلي عشق و عرفان، ص 98