پرسش : پیامبر اکرم (ص) در چه تاریخی به پیامبری مبعوث شدند؟
پاسخ:
درباره تاریخ بعث رسول خدا(ص) میان شیعه و اهل سنت اختلاف است و مشهور میان علماء ودانشمندان شیعه آن است که بعثت آن حضرت در بیست وهفتم ماه رجب سال چهلم عام الفیل بوده، و این مورد اتفاق همه علمای شیعه است(1).
ولی مشهور میان علماء و محدثین اهل سنت این است که بعثت آن حضرت در ماه مبارک رمضان، سال چهلم عام الفیل بوده؛ ولی برخی آن را هفدهم رمضان همان سال؛ برخی هیجدهم ماه رمضان؛ و جمعی هم بیست و چهارم آن ماه نقل کرده اند. اگر چه در شب یا روز بودن آن با هم اختلاف دارند(2).
در برابر این گروه برخی از علمای اهل سنت بعثت پیامبر(ص) را؛ دوازدهم ماه ربیع الاول و برخی دهم آن ماه دانسته اند(3).
اما در مورد اینکه اهل سنت چرا عموما ماه رمضان را تاریخ بعثت دانسته اند؛ می توان گفت که دلیل آنها در این گفتار اجتهادی است که از چند نظر مخدوش و مورد مناقشه برداشت می شود.
که در اینجا به آن اشاره می کنیم:
عده کثیری از علمای اهل سنت فکرکرده اند بعثت حضرت رسول خدا(ص) توام با نزول قرآن بوده، و چون نزول قرآن نیز طبق آیه کریمه: « شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن...»(4). « ماهِ رمضان، ماهى است که قرآن، در آن نازل شده است»(5). در ماه مبارک رمضان انجام شده؛ پس بعثت رسول خدا(ص)هم در همین ماه بوده است، در حالی که این تحلیل مورد خدشه است زیرا:
اولا: این گونه آیات که با لفظ «انزال» آمده؛ به گفته اهل تفسیر و لغت به معنای نزول دفعی قرآن کریم است نه نزول تدریجی آن.
ثانیا: به گفته بسیاری از علمای اهل سنت نزول دفعی قرآن در بیت المعمور بوده و سپس به صورت تدریجی نازل شده است چنانچه سیوطی در المنثور ذیل آیه:« شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن...»(6) از ابن عباس روایت کرده که گفته است: شب مبارک که همان شب قدر است در ماه رمضان قرار دارد و قرآن در آن شب یکجا از مقام ذکر به بیت المعمور نازل شد و سپس تدریجاً پس از آن در موارد امر و نهی، حلال و حرام و جنگها بر محمد(ص) فرود آمد(7).
و در روایت دیگری از طریق ضحاک از ابن عباس روایت کرده است: که قرآن یک جا از نزد خدای تعالی از لوح محفوظ به سفیران(فرشتگان)گرامی و نویسندگان نازل شد و آنان هم در طی بیست شب قرآن را تدریجا برجبرئیل نازل کردند، و جبرئیل هم در طی بیست سال آنرا بر رسول خدا(ص) نازل کرد(8).
ثالثا: در مورد قسمت دوم استدلال علمای اهل سنت که نزول قرآن را توام با بعثت رسول خدا(ص) دانسته اند.
آن نیز مخالف با گفتار خودشان بوده و مخدوش است؛ زیرا عموم مورخین و محدثین اهل سنت معتقدند که نبوت و بعثت رسول خدا(ص) در آغاز بصورت رؤیا و در عالم خواب بوده و پس از گذشت مدتها که برخی آنرا شش ماه و برخی سه سال و برخی کمتر و بیشتر دانسته اند در عالم بیداری به آنحضرت وحی شد و جبرئیل بر آن بزرگوار نازل گردید و قرآن را آورد(9)
و نظیر همین گفتار را سیوطی در کتاب اتقان ذکر کرده است(10).
در نتیجه بنا بر گفته علمای اهل سنت نمی توان بعثت رسول خدا(ص) را مقارن با نزول قرآن دانست و از این راه نمی توان تاریخ بعثت رسول خدا(ص) را طبق گفته آنها اثبات کرد.
پی نوشت:
[1]. بحارالانوار: ج 18، ص 190؛ وتاریخ الخمیس: ج 1، ص 280 و 281.
[2]- سیرة النبویة: ابن ثیر؛ ص 392.
[3]- همان.
[4]- سوره بقره: آیه 185.
[5]- ترجمه: آیت الله مکارم.
[6]- سوره بقره: آیه 185.
[7]- درالمنثور: ج1، ص 189.
[8]- الاتقان:ج 1، ص 69.
[9]- سیرة نبویه: ابن کثیر؛ج 1،ص 388؛ والاتقان: ج 1، ص 70و71.
[10]- الاتقان: ج 1،ص 70و71.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (زید عزه)
تهیه شده در معاونت پژوهش (واحد علمی سایت)